Als het gaat over de internetveiligheid van je kind is er één tip die keer op keer terugkomt: praat met je kind. Dat is vaak makkelijker gezegd dan gedaan. Kinderen, en vooral jongeren, kunnen erg passief zijn en het gesprek niet met je aan willen gaan. Ze willen immers zelf volwassen worden zónder de constante aanwezigheid van hun ouders. Toch blijft praten de meest effectieve manier om je kind veilig te houden. Hoe doe je dit op een effectieve manier? Dat is waar we dit artikel aan wijden.
Praten over online problemen kan lastig zijn
Het is niet altijd leuk om over internetveiligheid en privacy te praten. Sommige onderwerpen, bijvoorbeeld sexting, zijn lastig om aan te snijden. Zulke gesprekken zijn zowel voor je kind als voor jou ongemakkelijk. Dat is echter geen reden om het níét te doen. Voorkomen is nog altijd beter dan genezen, en je kind zal veel informatie over internetveiligheid via jou moeten krijgen. Er is immers geen vak op school dat hen leert wat ze beter wel op Snapchat kunnen delen en wat niet.
Het beste is dan ook om hier zo vroeg mogelijk al een gewoonte van te maken. Als jij en je kind kunnen wennen aan het idee dat er weleens lastige onderwerpen aan de keukentafel worden besproken, wordt het automatisch gemakkelijker om dit te doen.
Tips voor praten over internetveiligheid
Praten, praten, praten. Ja, wij hebben makkelijk praten. Maar hoe doe je dat als ouder op een goede manier? Hoe zorg je ervoor dat je kind niet simpelweg zijn of haar ogen rolt en verder gaat met een computerspelletje of een gesprek op WhatsApp? Wij hebben enkele tips voor je op een rijtje gezet.
Gebruik de juiste manier van praten
Er zijn verschillende manieren waarop je tegen je kind kunt praten. Eén daarvan is het geven van monologen en preken. Ook onderhandelen komt vaak voor: “als je de tafel afruimt, mag je langer op de computer”. Toch blijkt uit onderzoek dat dit het minst effectief is. Kinderen zien de risico’s van het internet met zo’n aanpak niet goed in en zijn minder geneigd regels te volgen. Het lijkt dan immers alsof ze dat alléén voor jou doen, in plaats van dat ze inzien dat het ook voor hun eigen bestwil is.
Praat in plaats daarvan open over internetveiligheid en zorg voor een tweezijdig gesprek. Geef hen de ruimte hun ervaringen te delen en vraag eventueel hoe zij dingen ervaren. Praat daarna over jouw ervaringen en hoe jij tegen internetveiligheid aankijkt. Het kan helpen om speciale gespreksopeners te gebruiken, waar we zo nog op terug zullen komen.
Doe onderzoek naar online gevaren
Ben je wat nerveus of vind je het ongemakkelijk om bepaalde onderwerpen met je kind te bespreken? Zorg dan dat je goed weet waar je het over hebt. Hoe meer je over een onderwerp zoals sexting of cyberpesten weet, hoe gemakkelijker het wordt om hierover te praten. Je weet daardoor beter waar de risico’s liggen en waar je kind voor uit moet kijken. Ook helpt het om een idee te krijgen van de verschillende social media waar je kind gebruik van maakt. Als je weet hoe die werken, kun je gerichtere vragen stellen en een diepgaander gesprek stimuleren. Let erop dat sommige social media erg gevaarlijk zijn, zoals Likee. Probeer je kind hiervan weg te houden!
Gebruik gespreksopeners om samen over het internet te praten
Er zijn verschillende manieren om je kind uit te nodigen over zijn of haar internetleven te vertellen. In plaats van confronterend te zijn en alleen vragen te stellen zoals “Je stuurt toch geen naaktfoto’s, hè?” kun je je beter geïnteresseerd opstellen. Wees bereid echt naar je kind te luisteren als ze iets vertellen over hun internetactiviteiten, ook als deze je niet heel risicovol lijken.
Stel vooral echte vragen. Zoals Justine Pardoen van Bureau Jeugd & Media uitlegt, is een echte vraag een vraag waarvan je het antwoord niet zomaar kan googlen. Bovendien moet je zelf geïnteresseerd zijn in het antwoord, moet het geen stil verwijt zijn zoals in het eerdergenoemde voorbeeld, en moet het een vraag zijn die niet zomaar met ja en nee beantwoord kan worden. Vraag naar de gevoelens en gedachten van je kind. Enkele vragen die je kunt gebruiken zijn:
- Welke apps gebruik je allemaal om met je vrienden te praten?
- Spreek je weleens met vreemden die je online hebt ontmoet? Hoe heb je die leren kennen?
- Wat denk je dat vreemden over jou te weten zouden komen als ze op internet naar je zouden zoeken?
- Heb je een favoriet social mediaplatform? Wat vind je daar het leukst aan?
- Vind jij het anders om iets online te vertellen dan dat je dat offline doet? Wat is het verschil volgens jou?
- Ben je weleens nare berichten tegengekomen op internet?
Deze vragen zijn deels afkomstig van of gebaseerd op gespreksstarters van Mijn Kind Online.
Zie je kind als de internetdeskundige
Naast de vragen die je kunt stellen om gesprekken te openen, kun je ook vragen stellen over de techniek zelf. Vraag bijvoorbeeld hoe de favoriete app van je zoon of dochter precies werkt. Zie hem of haar vervolgens als de deskundige: dat is hoogstwaarschijnlijk namelijk ook het geval. Door hier met je kind over te praten, leer jij meer over de apps en apparaten die je kind gebruikt. Zo wordt het gemakkelijker om hier in de toekomst over te praten. Daarnaast ziet je kind ook dat hij of zij jou ook wat kan leren en dat je bereid bent om te luisteren. Je neemt ze serieus, en dat zullen ze vaak waarderen.
Gebruik Google om het belang van privacy te benadrukken
Dit sluit aan bij de gespreksopeners die we eerder hebben genoemd. Om je kind het belang van zijn of haar privacy in te laten zien, kun je elkaar samen eens proberen te googlen. Voer de naam van je kind in op Google en kijk naar de resultaten die tevoorschijn komen. Afhankelijk van deze resultaten, kun je laten zien dat de dingen die je kind online zet, vaak voor altijd op het internet blijven. Deze informatie kan tegen hen gebruikt worden. Eventueel kun je dit ook met je eigen naam doen. Praat vervolgens over het belang van een goed online imago: Hoe denkt je kind hierover? Klopt het beeld dat Google van ze geeft met het beeld dat ze van zichzelf hebben? Wat kunnen ze in de toekomst doen om dit vast te houden of juist te veranderen?
Stel samen social media-accounts op
Een andere interactieve manier om met je kind over internetveiligheid en privacy te praten, is door samen een social media-account op te stellen. Wil je kind een account aanmaken op bijvoorbeeld Instagram of Twitter? Check dan eerst of ze oud genoeg zijn. In Nederland is de benedengrens voor dit soort platformen zestien jaar, al mogen kinderen op sommige platformen al vanaf dertien jaar meedoen, mits ze toestemming van hun ouders hebben. Is dit het geval? Ga er dan samen even voor zitten. Kies samen bijvoorbeeld een leuke profielfoto uit en zoek vrienden die het platform ook gebruiken. Voor kinderen jonger dan zestien (of in sommige gevallen dertien) jaar die toch social media willen gebruiken, kun je zelf als ouder een account aanmaken die zij dan af en toe mogen gebruiken.
Gebruik deze gelegenheid ook om te praten over de privacyinstellingen van social media-accounts. Stel deze goed in en vertel je kind waarom het slim is om deze opties goed in de gaten te houden. Leg uit wat toestemming betekent en dat het belangrijk is dat je kind altijd toestemming aan andere vraagt voor hij of zij foto’s van diegene deelt.
Respecteer de online privacy van je kind
Praten is belangrijk – dat hebben we ondertussen wel genoeg benadrukt. Dit betekent echter niet dat je kind álles tegen je zal en moet zeggen. Privacy is belangrijk, en dat geldt ook voor je kind. Er zullen hoogstwaarschijnlijk dingen zijn waar ze het liever niet met jou over hebben. Vaak zijn dit onschuldige geheimpjes zoals wie ze leuk vinden uit hun klas. Het is belangrijk om dit te respecteren. Geef je kind de ruimte om zichzelf te zijn en zich te ontwikkelen, ook als dat betekent dat ze niet alles met je delen.
Laat je kinderen weten dat dit oké is, maar dat je er altijd bent als er iets is dat ze kwijt willen. Druk ze vooral op het hart dat ze contact opnemen met jou of met een andere betrouwbare partij als ze online problemen tegenkomen. Afhankelijk van het soort probleem zijn er verschillende partijen waar ze terechtkunnen. Wijs ze op de website Meldknop.nl, waar ze in veel gevallen hulp zullen kunnen vinden. Jongeren kunnen ook veel informatie vinden op Opvoedinformatie.nl en Hoezomediawijs.nl.
Regels voor veilig internet voor je kinderen
Wanneer je deze gesprekken om wilt zetten in goed en wijs internetgedrag, is het verstandig om een aantal regels op te stellen. Probeer dit altijd te doen terwijl je in gesprek bent: Bespreek mogelijke regels met je kind en laat ze daar hun mening over uiten. Zo zien ze in waarom je bepaalde regels wilt afspreken en zullen ze meer geneigd zijn om zich daaraan te houden. Enige regels die je wellicht kunt stellen zijn:
- Vóór je iets downloadt, altijd eerst toestemming vragen. Zo is de kans kleiner dat er per ongeluk malware op het apparaat gedownload wordt.
- Houd persoonlijke gegevens weg van het internet. Gebruik bijvoorbeeld een nickname en zet nooit je huisadres of het adres van je school online.
- Scherm al je social media-profielen af zodat vreemden ze niet zomaar kunnen zien.
- Deel de wachtwoorden van je social media en andere accounts met je ouders – en alléén met je ouders.
- Als je iets niet in iemands gezicht zou zeggen, zeg het dan ook niet online. Houd de normen en waarden aan die je zijn aangeleerd, ook als je op het internet bent.
- Respecteer de privacy van anderen. Zet niet zomaar foto’s van anderen online en deel geen berichten die mensen in vertrouwen met je delen.
- Als nodig, dan mogen je ouders in je telefoon of computer kijken. Dit kan ook met digitaal ouderlijk toezicht gebeuren.
Dit zijn slechts een aantal voorbeelden van regels. Het beste is om de regels die je gebruikt af te stemmen op de leeftijd van je kind en de persoonlijke groei die hij of zij doorgaat. Als je kind erg veel gebruikmaakt van Snapchat, kun je specifieke regels voor die app opstellen. Bekijk ook onze leeftijdsspecifieke maatregelen voor erg jonge kinderen, basisschoolleerlingen en kinderen op de middelbare school.
Praten over online veiligheid maakt een verschil
In veel gevallen zijn de ouders van een kind de grootste bron van invloed tijdens hun opvoeding. Daarom is open communicatie over zaken zoals internetveiligheid en privacy ontzettend belangrijk. Als je goed met je kind over dit soort onderwerpen kan praten, kunnen veel problemen voorkomen worden. Ook zullen moeilijkheden sneller en effectiever opgelost worden. In andere woorden, je draag daardoor goed bij aan de mediaontwikkeling van je kind.
Om dit voor elkaar te krijgen, is het belangrijk het gesprek aan te gaan in plaats van enkel te preken. Zorg dat je weet waar je het over hebt, stel vragen over de online ervaringen van je kind en over de apps die hij of zij gebruikt. Je kunt bovendien door middel van Google of het aanmaken van social media verschillende onderwerpen ter sprake brengen. Ook is het belangrijk om de privacy van je kind te respecteren. Neem ze serieus. Dan is de kans het grootst dat ze de regels die je voor ze (en met ze) opstelt, zullen naleven.
